Op het mooie Waddeneiland Terschelling zijn de biologische melkveehouderijen van Neeke van Zwol en Familie Zorgdrager gevestigd. Allebei leveren zij melk aan Kaasmakerij De Terschellinger, waar de melk verwerkt wordt tot biologische Terschellinger kaas.
De familie Zorgdrager is geboren en getogen op Terschelling en Egbert en Corné, vader en zoon, houden hier een uniek melkveebedrijf met 120 koeien. Wat hun bedrijf zo uniek maakt buiten de prachtige locatie op het eiland? Dat zijn absoluut de soort koeien en het werken met de natuur. ‘Wij gaan niet voor een zo’n groot mogelijke koe met een zo goed mogelijke melkproductie. Het moet in evenwicht zijn met de natuur. Als je de natuur zijn werk laat doen dan krijg je een prachtig, stabiel product.’
De natuur Vader Egbert (1964) is een groot liefhebber van vogels en wil graag zijn manier van boeren zo inrichten dat hij voor de vogels een zo goed mogelijke leefomgeving creëert. Eigenlijk probeert hij zijn gehele bedrijfsvoering aan de weidevogels aan te passen. Terschelling is een perfect gebied voor weidevogels om te broeden. Biologisch boeren past daar perfect bij en dat maakt dat hij ‘al’ in 1993 zijn bedrijf omschakelde naar een biologisch melkveebedrijf. ‘Wanneer je leeft naar de natuur en het leefgebied voor de vogels optimaal wil laten zijn, is het belangrijk dat je een deel van het land voldoende nat houdt. We hebben twee plasdras gebieden en twee gebieden waar we slootwaterpeil hoog houden. Daarnaast maaien wij later, waardoor de weidevogels alle rust en ruimte hebben om te kunnen broeden. ‘Gemiddeld hebben we zo’n 35 nesten met Grutto’s, 50 Kievietsnesten, 70 nesten met Tureluurs en 200 nesten met Scholeksters, daar zijn we enorm trots op!’
Het later maaien van het gras zorgt ervoor dat het gras een andere samenstelling heeft. Het bevat meer kruiden en het is wat stugger. Egbert heeft daarom gekozen om meer koeienrassen met elkaar te kruisen: ‘Door koeienrassen te kruisen krijg je niet alleen een mooi gekleurde wei met heel verschillende koeien, maar je creëert een soort ‘vuilnisbakkenras’ die enorm sterk zijn en het heel goed doen op ons gras. Ze geven wel gemiddeld minder melk in vergelijking tot gangbare koeien, maar ze zijn sterker waardoor ze ouder worden, onze koeien worden gemiddeld 1,5 jaar ouder. Het zijn sterke koeien die bijna nooit ziek zijn. Op ons bedrijf hebben wij relatief weinig te maken met medicatie en we zien de veearts nauwelijks. We kruisen Holstein, Fleckvieh, Brown Swiss en Noorse Roodbont.’
Duurzaam
Naast dat de biodiversiteit belangrijk is binnen het bedrijf van de familie Zorgdrager is er ook veel aandacht voor duurzaamheid in gebruik van materialen. Zo lopen de koeien lang buiten, waardoor er minder wordt gemaaid. Hierdoor wordt er minder brandstof en plastic gebruikt, omdat er minder gras ingekuild wordt. Daarnaast is de boerderij geheel zelfvoorzienend in stroom en wordt er geen gas verbruikt.
Opvolging
Inmiddels is zoon Corné (1993) alweer negen jaar volop actief binnen het boerenbedrijf. Hij volgde de middelbare landbouwschool in Leeuwarden en de planning was om samen met zijn jongere broertje het bedrijf van zijn ouders voortzetten. Zijn broertje (1997) verkoos echter het boerenleven in Canada boven het Terschelling en zodoende bleef Corné met zijn vader samen actief in de boerderij. Op den duur zal Corné het bedrijf geheel van zijn ouders overnemen. Zijn jongere zus (1997) woont nog wel op Terschelling en werkt in het basisonderwijs.
Zelf woont Corné 500 meter verderop van de boerderij samen met zijn vrouw en zoontje. Hier geeft hij de kalfjes onderdak. Alles wordt voorbereid voor de uiteindelijke overname. De stal op Corné zijn erf wordt in 2022 nog vergroot en er wordt een melkrobot geplaatst. Zo kan hij uiteindelijk vanaf zijn eigen erf voor het melkvee zorgen. De koeien gaan dus binnenkort verhuizen. En het jongvee? Dat verhuist terug naar de boerderij van zijn ouders. Eigenlijk draaien we de rollen gewoon om, aldus Corné.
Neeke van Zwol is 37 jaar (1985), boerin woont al haar hele leven op Terschelling. Eigenlijk is de familie erg honkvast, want de voorouders van Neeke startten hun boerderij ruim 300 jaar geleden een paar honderd meter verder dan waar nu de boerderij van Neeke staat.
Een échte boerin
Als meisje hielp Neeke haar vader al in de melkstal. ‘Zodra ik groot genoeg was om in de melkput bij de uiers van de koeien te kunnen, mocht ik helpen met het melken van de koeien.’ Van jongs af aan lijkt het boerenleven met koeien in haar bloed te zitten. Waar haar broer en zus al snel voor het vaste land kozen, bleef Neeke het liefste op Terschelling. Daar haalde ze haar Mavo diploma, waarna ze noodgedwongen, toch naar het vaste land moest voor haar vervolg studie Melkveehouderij in Leeuwarden. studie. Na haar studie kwam ze terug en ging Neeke volledig op in haar werk op de boerderij van haar ouders, met als doel om het uiteindelijk over te nemen.
Helaas is de vader van Neeke een aantal jaar geleden overleden en sinds Neeke haar scheiding runt ze het bedrijf alleen. Al komt haar broer graag om de week een weekend van het vaste land naar het eiland om Neeke te helpen op de boerderij. ‘In de zomer komt hij drie weken lang, hij rijdt graag op de trekker en dan zorgt hij voor de aanleg van het kuilgras (voer voor de koeien in de wintermaanden).’
De omschakeling naar biologisch
In 2016 besloot Neeke dat ze graag wilde omschakelen van een gangbare naar een biologische bedrijfsvoering. Haar motivatie? ‘De lekkere kaas die van biologische melk wordt gemaakt door kaasmakerij de Terschellinger. Toen ik nog niet biologisch was, werd mijn kaas door Campina opgehaald en naar het vaste land gebracht. Hier ‘verdween’ het in de grote melkplas. Zo zonde, omdat er zo’n mooi product op het eiland van biologische melk wordt gemaakt. Mijn vader steunde mijn wens om te gaan omschakelen naar biologisch. Helaas heeft hij het nooit meer meegemaakt dat het daadwerkelijk is gelukt. Uiteindelijk heeft de transitie naar biologisch twee jaar geduurd.’ Vanaf 2018 levert Neeke haar melk drie keer per week aan kaasmakerij de Terschellinger en wordt er biologische kaas van gemaakt.
Weidevogelbeheer
Bij de omschakeling naar biologisch kreeg Neeke ook veel support vanuit Vogelbescherming Nederland. Zij wilde Neeke graag ondersteunen in het weidevogelbeheer om deze met uitsterven bedreigde dieren te beschermen. Net zoals de familie Zorgdrager maait Neeke pas later in het seizoen, waar de weidevogels de mogelijkheid hebben om te broeden.
Melkvee en jongvee
Op haar boerderij heeft Neeke zo’n zeventig koeien. Daarnaast gaat haar jongvee naar een bevriende boer een paar honderd meter verderop. Hij fokt haar koeien op tot ze de eerste keer kunnen kalven, zij heeft op haar beurt een paar jaar terug zijn melkvee overgenomen. ‘Het was bizar, onze vaders waren goede vrienden en zij stierven kort na elkaar. Waar ik al helemaal voorbereid was op de overname van de boerderij, had hij nog een baan en kreeg de boerderij ‘in zijn schoot geworpen’. Uiteindelijk ging hij zich toespitsen op het opfokken van mijn jongvee en doe ik het melkvee. De kalfjes gaan na een week of vier ‘op vakantie’ bij hem en als ze gaan kalven komen ze terug op mijn bedrijf.’
En in de toekomst?
In november 2022 wordt er een melkrobot in de stal van Neeke geïnstalleerd. De huidige melkput is al zo’n veertig jaar oud en toe aan vervanging. ‘Nu melk ik twee keer per dag: ’s ochtends om half negen nadat de kinderen (Piet 8 jaar, Nel 5 jaar) naar school zijn en ’s avonds na half negen nadat de kinderen op bed liggen. Met de komst van de melkrobot krijgt Neeke weer wat ruimte om de tijd op de boerderij anders te besteden.
Comments